Stamceltherapie (aHSCT), hoe gaat de behandeling?
Voor stamceltransplantatie blijf je ongeveer een maand in het ziekenhuis of de kliniek. Hoe verloopt de behandeling?
In het kort
- De behandeling met stamceltherapie duurt ongeveer een maand.
- De arts onderzoekt eerst het lichaam en neemt dan stamcellen af uit het bloed.
- Hierna schakelt chemotherapie het afweersysteem uit.
- De stamcellen worden vervolgens teruggeplaatst. Hierdoor kan het afweersysteem weer worden opgebouwd.
- Na de behandeling met stamceltherapie volgt een herstelperiode in isolatie.
Hoelang duurt de behandeling en waar vindt het plaats?
De behandeling met stamceltherapie bij MS, multiple sclerose, gebeurt in het ziekenhuis of een kliniek. Daar blijf je ook slapen tijdens de behandeling. Alles bij elkaar duurt de behandeling ongeveer een maand. Dit is van de eerste opname tot het verlaten van het ziekenhuis of de kliniek.
Onderzoeken
De arts onderzoekt eerst het lichaam. Het bloed, het hart en de urine worden gecontroleerd op afwijkingen en ontstekingen. Als alles in orde is, kan de behandeling beginnen.
Stamcellen laten groeien
Dan geeft een zorgverlener je een aantal dagen achter elkaar een spuit met groeifactoren. Dit zijn medicijnen waardoor er meer stamcellen in het bloed komen. Deze stamcellen zijn later nodig om het afweersysteem op te bouwen. De toediening van groeifactoren kan zorgen voor pijn in de botten en spieren. Deze fase heet: de mobilisatiefase.
Stamcellen afnemen
Als er genoeg stamcellen zijn, worden deze uit het bloed gehaald. Dit proces wordt leukaferese genoemd. De dokter of verpleegkundige plaatst een slangetje in een ader. Daar stroomt het bloed doorheen, naar een machine. Zo’n aferesemachine scheidt de stamcellen van het bloed. Het bloed zonder de stamcellen gaat terug in het lichaam. De stamcellen worden opgeslagen in een laboratorium.
Het afweersysteem uitschakelen
Hierna volgt een behandeling met chemotherapie. Dit medicijn maakt cellen in het lichaam dood. Ook de ontregelde afweercellen die bij MS voor de ontstekingen zorgen, sterven af. Directe bijwerkingen van de chemotherapie zijn haarverlies, misselijkheid en overgeven. Het lichaam is heel kwetsbaar en kan zichzelf niet goed meer verdedigen tegen bacteriën en virussen. Daarom krijg je medicatie tegen deze ziekteverwekkers.
Transplantatie
Na de chemotherapie gaan de eerder afgenomen stamcellen met een infuus weer terug het lichaam in. Deze transplantatie van stamcellen helpt het lichaam om het afweersysteem sneller opnieuw op te bouwen.
Herstel in isolatie
Na de transplantatie volgt een periode van isolatie. Dat betekent dat iemand niet van de kamer of afdeling af mag. Bezoek is beperkt toegestaan. Deze isolatie verkleint de kans op ziekten. De verpleegkundige komt langs om eten en schone kleding te brengen. De isolatie duurt vaak 1 of 2 weken. Hierna is het afweersysteem nog niet volledig opgebouwd, maar wel voldoende om naar buiten te mogen.
Na de behandeling
Het kan lange tijd duren voordat het afweersysteem weer helemaal is opgebouwd. Soms wel jaren. Het herstel gaat in pieken en dalen. Soms gaat het beter, dan weer wat slechter. Hitte, stress en andere invloeden kunnen je klachten tijdelijk verergeren. Ook is de kans op ontstekingen en ziekten groter in het jaar na de behandeling. In de maanden na de stamceltherapie wordt het bloed regelmatig gecontroleerd. De arts kijkt dan naar het herstel van het afweersysteem en de gehele gezondheid. En je wordt opnieuw gevaccineerd tegen bepaalde ziekten.
Artikel met medewerking van:
- dr. Erwin Hoogervorst - neuroloog, St. Antonius Ziekenhuis
- dr. Zoé van Kempen - neuroloog, Amsterdam UMC
Experts dragen bij aan betrouwbare informatie op MS.nl.
Lees meer over hoe we als redactie keuzes maken.
Laatst bijgewerkt op: 24 januari 2024