Slaapproblemen bij MS

Slaapprobleem of slaapstoornis 

Veel mensen met MS, multiple sclerose, hebben problemen met slapen. Niet alle slaapproblemen zijn ook een slaapstoornis. Vaak komen slaapproblemen voort uit andere klachten. Vaak uit je bed moeten om naar de wc te gaan vanwege een overactieve blaas, bijvoorbeeld. Spasmen, pijn en kramp verhinderen ook vaak een goede nachtrust. Slaap je bijna elke nacht slecht of ben je overdag bijna altijd moe, dan is het misschien een slaapstoornis. Als je te weinig slaapt of de slaap geeft geen uitgerust gevoel kun je overdag meer last hebben van klachten. Heb je veel problemen met slapen en ben je overdag moe? Bespreek dit dan met je MS-zorgverlener. Daarnaast zijn er dingen die je zelf kunt doen om je nachtrust te verbeteren.

Slapeloosheid 

Als je last hebt van slapeloosheid, kun je moeilijk in slaap vallen. Of je wordt midden in de nacht of vroeg in de ochtend wakker, en kunt niet meer in slaap komen. Een andere naam voor slapeloosheid is: insomnie. Insomnie heb je als je 3 maanden lang, 3 nachten in de week slecht slaapt en daardoor klachten hebt overdag. Ongeveer de helft van de mensen met MS heeft last van deze slaapstoornis. De slapeloosheid kan aanwezig zijn zonder aanwijsbare oorzaak. Of het kan veroorzaakt worden door psychische onrust of lichamelijke klachten, wel of niet als gevolg van MS.  Voorbeelden van psychische onrust zijn zorgen rondom slaap of zorgen rondom de ziekte, stress, angst, sombere stemming. Onrust kan ook komen door te veel te doen op een dag, te veel cafeïne en te weinig beweging.  

Restless legs syndrome 

Een ander probleem dat de slaap kan verstoren is restless legs syndrome, oftewel: rusteloze benen. Deze klacht is geen gevolg van MS, maar mensen met MS hebben er wel vaak last van. Ze ervaren een vervelend rusteloos gevoel in de benen. Dit rusteloze gevoel kan ook in de armen of ergens anders in het lichaam voorkomen. Vaak komt dit gevoel vooral in de avonduren voor. Het wordt soms omschreven als pijn, jeuk of het gevoel dat je moet bewegen. Dit gevoel kun je niet tegenhouden. Dit gevoel gaat weg wanneer je beweegt, maar komt weer terug zodra je stopt met bewegen. 2 tot 5 op de 10 mensen heeft last van rusteloze benen. Het kan ervoor zorgen dat je moeilijk in slaap valt. Tijdens het slapen kunnen onbedoelde bewegingen je ook wakker maken. Dit heet: periodieke beenbewegingen tijdens de slaap. 

Veel slapen en zomaar in slaap vallen 

Ook juist heel lang slapen, of overdag veel moeten bijslapen, is een slaapstoornis die voorkomt bij MS. Je bent overdag zo moe dat het moeilijk is om wakker te blijven. Te veel en te lang slapen heet ook wel: hypersomnie. Het kan ook gebeuren dat je overdag zomaar in slaap valt. Dit wordt narcolepsie genoemd. Na een paar minuten tot een halfuur word je weer wakker. Je hebt hier geen controle over. Het kan zomaar gebeuren. Ook wanneer je bijvoorbeeld aan het werk bent of met iemand aan het praten bent.  

Slaapapneu: verstoorde ademhaling tijdens het slapen 

Sommige mensen kunnen tijdelijk niet goed ademhalen tijdens het slapen. Dit heet: slaapapneu. De ademhaling stokt dan even tijdens het slapen. Hier kun je wakker van schrikken, maar het hoeft niet. Mensen met slaapapneu weten niet altijd dat ze dit hebben. Vaak merkt de partner het op. Mensen met slaapapneu snurken vaak. Het kan ook zijn dat je bij het wakker worden merkt dat je extra naar lucht moet happen. Deze slaapstoornis zorgt vaak voor slaaptekort en een slechtere slaapkwaliteit. Hierdoor ben je de volgende dag erg moe en je kunt cognitieve klachten ervaren, ook als je wel lang hebt geslapen. Snurken kan de ademhaling in de weg zitten, maar snurken betekent niet dat er altijd slaapapneu is.  

Problemen met het dag- en nachtritme 

Het slaap-waakritme wordt geregeld in de hersenen. Aan de hand van het daglicht weet je lichaam dat het tijd is om te gaan slapen, en wanneer je wakker moet worden. Bij sommige mensen werkt dit systeem van het lichaam niet goed. Of je lichaam volgt een ander ritme dan het 24-uursritme. Dit noemen we ook wel: circadiane ritmestoornis. Als je hier last van hebt, heb je bijvoorbeeld moeite met op tijd naar bed gaan en op tijd opstaan. 

Slaapwandelen en nachtmerries 

Parasomnie is een ander woord voor je vreemd of ongewenst gedragen in je slaap. Dit komt veel voor bij MS. Het lijkt alsof je wakker bent, maar dit is niet het geval. Voorbeelden van parasomnie zijn: 

• slaapwandelen 
• nachtmerries 
• praten of rechtop gaan zitten tijdens de slaap 
• tandenknarsen 
• je niet meer kunnen bewegen 
• hallucineren tijdens de overgang van slaap naar waak of andersom