Hoe ontstaan slikproblemen bij MS?

Schade aan de zenuwen 

Bij MS, multiple sclerose, beschadigt het afweersysteem de eigen zenuwcellen. Dit gebeurt op verschillende plaatsen in de hersenen en het ruggenmerg. De plek waar het zenuwstelsel beschadigd is, bepaalt waar je precies last van hebt bij het slikken. Slikproblemen kunnen al vroeg in het verloop van MS ontstaan. Het komt voor bij alle vormen van MS.  

Volgorde van slikken 

Om te slikken werken veel spieren tegelijk samen. Bij veel mensen gaat dit onbewust. De spieren in de tong, wangen en kaak werken samen om het eten in de mond fijn te malen en samen te brengen tot een bal. De speekselklieren maken vocht aan. Andere spieren sluiten je luchtpijp af wanneer je het eten doorslikt. De tong en keelspieren zorgen samen dat het eten in de slokdarm komt. Het zijn niet alleen spieren die zorgen dat je kunt slikken. Er moet ook een slikreflex zijn: een automatische, snelle beweging die het slikken op gang brengt.  

Slikproblemen bij MS 

Slikproblemen, ook wel dysfagie genoemd, ontstaan wanneer de slikreflex uitblijft of vertraagd is. Of wanneer de spieren die betrokken zijn bij het slikken niet goed worden aangestuurd. Slikproblemen kunnen er voor iedereen met MS anders uitzien. Bij MS komen vaak deze problemen voor: 

• Kauwen en doorslikken. Is er schade aan de zenuwen die de spieren in de mond aansturen? Dan kan je het eten minder goed door de mond bewegen. En minder goed naar de achterkant van de keel brengen.  
• Te nat of te droog. De speekselklieren werken minder goed. Deze zitten in de wangen en onder de tong. Ze zorgen voor vocht in de mondholte. Te weinig speeksel zorgt dat het vervoer van het eten naar de slokdarm moeilijker gaat. Te veel speeksel zorgt voor hinder door bijvoorbeeld kwijlen. Of door een te snel vervoer naar de slokdarm. 
• Verstoorde ademhaling en hoesten. Als de samenwerking met de ademhalingsspieren verstoord is, kan het gebeuren dat de luchtpijp niet is afgesloten tijdens het slikken. Dan kun je je verslikken. Kleine stukjes voedsel of vocht komen in de luchtpijp, waardoor je gaat hoesten.  
• Gevoelsprobleem. Je voelt niet meer precies waar het eten zich bevindt in je mond of keel. Je kunt je verslikken. Of het slikken komt moeilijker op gang. Het kan ook voorkomen dat je hierdoor niet voelt dat je je verslikt en ook niet gaat hoesten, omdat het lichaam dit niet goed of te laat merkt. Zo kan voedsel of vocht ongemerkt doorgaan naar je longen en voor een ontsteking zorgen. 

Niet bewust 

Veel mensen met MS hebben problemen met slikken, maar weten niet dat ze deze problemen hebben. Vaak beginnen slikproblemen bij het drinken van dunne vloeistoffen zoals water, thee, koffie en vruchtensap. Je moet dan vaak hoesten als je dunne dranken drinkt. Of het slikken gaat moeizamer. Ook problemen met eten kunnen een eerste teken zijn van slikproblemen. Het kauwen wordt moeizamer, vooral bij harde, taaie en kruimelige producten. Iemand met MS laat dan onbewust bepaalde producten staan. Het verslikken in speeksel is ook een van de eerste signalen. Dit kan ongemerkt de hele dag door gebeuren. Je moet dan bijvoorbeeld hoesten terwijl je wat wilt zeggen of wanneer je van houding verandert. Vermoed je dat je slikproblemen hebt? Bespreek dit met de huisarts of neuroloog. Die kan je doorverwijzen naar een logopedist. Met een slikonderzoek kan een passende behandeling worden gevonden.